کاهش قند خون در دوران بارداری
هیپوگلیسمی به حالتی گفته می شود که بدن دارای قند خون پایینی است هنگامی که فرد قند خونش پایین می آید، تمرکز و تفکر کمی دشوار شده و ممکن است خستگی در پی این عارضه ایجاد شود.
دکتر میترا حبیب زاده، متخصص زنان، زایمان و نازایی در ارومیه در مورد عوامل و مشکلات افت قند خون در دوران بارداری می‌گوید: وقتی فردی باردار است، ممکن است به علت ایجاد تغییرات در چگونگی تنظیم بدن و متابولیسم گلوکز، به هیپوگلیسمی مبتلا شود. هیپوگلیسمی یا کاهش قند خون در بارداری در زنان مبتلا به دیابت یا دیابت حاملگی رایج است.هیپوگلیسمی به حالتی گفته می شود که بدن دارای قند خون پایینی است. هنگامی که فرد قند خونش پایین می آید، تمرکز و تفکر کمی دشوار شده و ممکن است خستگی در پی این عارضه ایجاد شود.زنانی که علائم هیپوگلیسمی را در حین بارداری شاهد هستند باید برای رد احتمال ابتلا به دیابت آزمایش های لازم را انجام دهند. دیابت شایعترین علت هیپوگلیسمی مرتبط با بارداری است.در این مقاله نگاهی اجمالی به علل، علائم، خطرات و نحوه تاثیر کاهش قند خون در بارداری بر روی نوزاد انداخته و روش های تشخیص و درمان این عارضه را نیز ذکر می کنیم.
کاهش قند خون در بارداری
زنان مبتلا به دیابت در هنگام بارداری به خصوص در موارد هیپوگلیسمی آسیب پذیرتر هستند. یک مطالعه منتشر شده در سال ۲۰۰۸ در مورد زنان باردار مبتلا به دیابت نوع ۱ نشان داد که ۴۵ درصد آن ها به ویژه در سه ماهه اول و دوم، هیپوگلیسمی را تجربه کرده اند.
انسولین هورمونی است که به کنترل قند خون در بدن کمک می کند. در طول بارداری، بدن نیاز به انسولین بیشتری دارد، زیرا جفت نیز گلوکز تولید می کند. همراه با تغییرات هورمونی، این نیاز بیشتر می تواند تنظیم گلوکز را برای زنان باردار مشکل کند.
هنگامی که بدن قادر به تولید انسولین کافی نیست، دیابت حاملگی ایجاد خواهد شد. هر چه بارداری بیشتر ادامه پیدا کند، مقاومت به انسولین نیز در بدن زنان بیشتر می شود. این بدین معنای است که بدن به اندازه انسولین موجود پاسخ نمی دهد.
در نتیجه این عوامل، زنانی که قند خونشان بالا است بیشتر ممکن است که به هیپوگلیسمی مبتلا شوند. با این حال، بسیاری از زنان ممکن است وضعیتشان بین هیپوگلیسمی و افزایش گلوکز خون متغییر باشد.
علائم کاهش قند خون در بارداری
بدن انسان وقتی که گلوکز خون پایین می آید، در سوخت رسانی دچار مشکل می شود. نتیجه این کمبود سوخت می تواند ضعف، سردرگمی و سایر نشانه هایی باشد که بعد از نخوردن یک یا دو وعده غذا پشت سر هم ایجاد می شوند.
سایر علائم کاهش قند خون در بارداری عبارتند از
- لرزش
- تعریق
- سردرد
- تاری دید
- خستگی
- دمدمی مزاج شدن و احساس خشم
- اضطراب
- ناتوانی در تفکر
- نامنظم یا سریع شدن ضربان قلب
- رنگ پریدگی پوست
هنگامی که فرد مبتلا به هیپوگلیسمی شدید می شود، ممکن است علائم جدی مانند تشنج و یا از دست دادن هوشیاری را تجربه کند.
علل و عوامل خطر ایجاد کاهش قند خون در بارداری
هنگامی که علائم هیپوگلیسمی در دوران بارداری بروز می کند، باید برای تشخیص درست علت به پزشک متخصص غدد مراجعه کنید. دو نوع هیپوگلیسمی در دوران بارداری رخ می دهد.
هیپوگلیسمی واکنشی این نوع از هیپوگلیسمی زمانی اتفاق می افتد که سطح قند خون در عرض چند ساعت پس از مصرف غذا کاهش می یابد. این حالت هیپوگلیسمی در افراد مبتلا به دیابت رایج است. اما در افراد فاقد این بیماری ممکن است رخ ندهد.
هیپوگلیسمی ناشتا این نوع کاهش قند خون زمانی اتفاق می افتد که قند خون بین وعده های غذایی دچار افت خطرناک می شود. این فرم بیشتر در افراد غیر دیابتی رخ می دهد.
علل کاهش قند خون در دوران بارداری نیز عبارتند از:
دیابت
دیابت عامل اصلی هیپوگلیسمی در دوران بارداری است. با این حال، هیپرگلیسمی در دوران بارداری شایع تر از هیپوگلیسمی است، اما هر دو می توانند در مراحل مختلف بارداری اتفاق بیفتند.
بالا رفتن سطح قند خون بیشتر ناشی از دیابت نوع ۱ است. در این نوع دیابت بدن قادر به تولید سطح مناسب انسولین نیست. اما در دیابت نوع ۲ بدن در برابر انسولین مقاوم می شود.
کاهش سطح قند خون در این شرایط می تواند هنگامی رخ دهد که داروهای دیابت در زمان مناسب استفاده نمی شود یا به اندازه کافی غذا مصرف نمی شود.
گاهی اوقات، تغییرات هورمونی و دیگر تغییرات در دوران بارداری می توانند زنان مبتلا به دیابت را که دارو مصرف نمی کنند را نیز مبتلا به هیپوگلیسمی کنند. به همین دلیل است که برای زنان مبتلا به دیابت، استفاده از رژیم های متعادل در طول حاملگی ضروری است. رعایت نکات ذکر شده توسط پزشک قند خون را دقیقا کنترل می کند.
دیابت بارداری
برخی از زنان در دوران بارداری دیابت بارداری می گیرند. این بیماری به علت مقاومت به انسولین، تغییرات هورمونی و افزایش نیازهای بدن در طول بارداری رخ می دهد. دیابت بارداری می تواند باعث کاهش میزان قند خون، به خصوص در زنان مصرف کننده داروهای دیابت یا کسانی که به اندازه کافی غذا مصرف نمی کنند شود.
حدود ۹٫۲ درصد زنان باردار مبتلا به دیابت حاملگی هستند. این بیماری معمولا پس از تولد کودک، از بین می رود.
حالت تهوع صبحگاهی
قند خون می تواند در افرادی که کربوهیدرات کافی مصرف نمی کنند افت شدید داشته باشد.
زنان مبتلا به حالت تهوع شدید صبحگاهی در صورتی که مکررا استفراغ کنند، ممکن است سطح خونشان کاهش پیدا کند. زنانی که هر روز استفراغ می کنند، وزنشان افزایش پیدا نمی کند یا احساس سبکی سر می کنند باید با پزشک مشورت کنند.
عوامل مربوط به سبک زندگی
عوامل متعددی در سبک زندگی وجود دارد که می توانند باعث کاهش قند خون در بارداری شوند. این عوامل بیشتر بر روی زنان دارای عوامل خطر دیگری مانند دیابت تاثیر می گذارند. عوامل مربوط به سبک زندگی که منجر به کاهش قند خون در بارداری می شوند عبارتند از:
- اجتناب از خوردن غذا
- فعالیت بدنی و ورزش بیش از حد معمول
- نوشیدن الکل
- ابتلا به اختلال خوردن (بی اشتهایی عصبی)
داروها
داروهای دیابت می توانند سطح قند خون را کاهش دهند. هنگامی که فرد به اندازه کافی غذا نمی خورد یا مصرف داروهای دیابتش زیاد طول می کشد، ممکن است خطر ابتلا به کاهش قند خون در بدنش افزایش پیدا کند.
بعضی از داروهای دیگری که ممکن است قند خون را کاهش دهند، عبارتند از:
- سالیسیلات ها یا داروهای ضد درد، از جمله آسپیرین که اکثر پزشکان مصرف آن را در دوران بارداری توصیه نمی کنند
- آنتی بیوتیک هایی که به نام داروهای سولفا شناخته می شوند
- پنتامیدین که نوعی از داروهای پنومونی است
- داروهای ضد مالاریا به نام کینین
اختلالات نادر پزشکی
چندین بیماری نادر وجود دارد که می توانند باعث ایجاد هیپوگلیسمی شوند. این بیماری ها ممکن است بر روی نوزاد در حال رشد در بدن مادر تأثیر بگذارند. بنابراین تشخیص دقیق و درمان آن ها ضروری است.
اختلالاتی که باعث ایجاد کاهش قند خون در بارداری می شوند عبارتند از
- تومورهای پانکراس
- نارسایی ارگان ها
- عدم تعادل هورمونی، به ویژه در کورتیزول و گلوکاگون
- کمبود آنزیم های خاص
- انجام جراحی روی معده
آیا قند خون پایین بر روی بدن نوزاد تاثیر می گذارد؟
هیپوگلیسمی خفیف بعید است که کودک را در معرض خطر قرار دهد، مگر اینکه به قدری شدید باشد که به مادر آسیب برساند. در اغلب موارد، مصرف بیشتر غذا یا تغییر داروها از خطر ابتلا به هر گونه آسیب جدی جلوگیری می کند.زنان مبتلا به هیپوگلیسمی شدید ممکن است نیاز به بستری شدن داشته باشند.زنان مبتلا به دیابت بارداری ممکن است نوزادانی بزرگ داشته باشند. این عارضه می تواند زایمان واژینال را دشوارتر کند و احتمال ایجاد آسیب در مادر و نوزاد را افزایش دهد. نوزادان متولد شده از مادران مبتلا به دیابت همچنین ممکن است زردی داشته باشند و قند خونشان پس از تولد افت خطرناکی داشته باشد. این نوزادان نیاز به نظارت در حین و بعد از زایمان دارند.
تشخیص کاهش قند خون در بارداری
اکثر پزشکان برای کشف دیابت حاملگی در اواخر سه ماهه دوم بارداری، آزمایش های لازم را تجویز می کنند. اما زنانی که علائم دیابت را قبل یا بعد از این دوره نشان می دهند ممکن است نیاز به آزمایشات بیشتری داشته باشند.اگر مادر مبتلا به دیابت نباشد، پزشک به دنبال دیگر علل هیپوگلیسمی می گردد. اطلاع از سابقه کامل پزشکی بیمار و اطلاع از شیوه زندگی او می تواند به تشخیص مناسب کمک کند.
روش های درمان کاهش قند خون در بارداری
روش های درمان دیابت در دوران بارداری متفاوت است. در این شرایط باید قند خون به صورت منظم بررسی شود. بیمار ممکن است نیاز به ایجاد تغییر در رژیم غذایی و فعالیت بدنی بیشتر داشته باشد. این عوامل می توانند به متعادل کردن قند خون کمک کنند.اگر این استراتژی ها نتوانند به بیمار کمک کنند، ممنکن است نیاز به تزریق انسولین یا مصرف داروهای دیگر باشد. از آن جا که داروهای دیابت می توانند باعث ایجاد هیپوگلیسمی شوند، لازم است بیمار به دقت دستورالعمل های پزشک را دنبال کند.اگر بیماری دیگری باعث ایجاد هیپوگلیسمی شده باشد، درمان به علت ایجاد بیماری بستگی دارد. به عنوان مثال، زنانی که دارای تومورهایی هستند که باعث عدم تعادل هورمونی می شوند، ممکن است لازم باشد که این تومورها را در حین یا بعد از بارداری بردارند.
عوارض جانبی ناشی از کاهش قند خون در بارداری
مهمترین عوارض ناشی از هیپوگلیسمی در دوران بارداری ناشی از دیابت است.زنان باردار مبتلا به دیابت می توانند زایمان دشواری داشته باشند و نوزادانشان نیز نیاز به نظارت بیشتری دارند. همچنین، دیابت می تواند خطرناک باشد و منجر به نارسایی قلب و اندام ها، مشکلات گردش خون، بهبودی آهسته زخم ها و حتی مرگ شود.
چشم انداز افراد مبتلا
اکثر زنان مبتلا به دیابت بارداری پس از بارداری بهبود می یابند. اما گاهی ممکن است این بیماری در حاملگی های بعدی نیز ادامه داشته باشد. دیابت بارداری عامل خطری برای ایجاد دیابت نوع ۲ است. زنان مبتلا به دیابت نوع ۱ یا ۲ باید پس از حاملگی نیز وضعیت خود را کنترل کنند.هیپوگلیسمی در دوران بارداری، نیاز به نظارت دقیق روی مادر و نوزاد دارد. این نظارت می تواند خطر عوارض جدی را کاهش دهد.هیپوگلیسمی در دوران بارداری می تواند به دلایل بسیاری از جمله از مصرف نکردن یک وعده غذا ایجاد شود. بنابراین تشخیص مناسب لازم است. زیرا هیپوگلیسمی و دیابت می توانند اثرات نامطلوبی بر روی مادر و نوزاد داشته باشند. با این حال، مراقبت های پزشکی مناسب و مدیریت سطح قند خون می تواند به حفظ سلامت مادر و نوزاد کمک کنند.
آدرس و شماره تماس دکتر میترا حبیب زاده، متخصص، جراح زنان، زایمان و نازایی در ارومیه
ارومیه: خیابان حسنی، روبروی بیمارستان کوثر، ساختمان لقمان 3، طبقه 3، واحد 5
شماره تماس: 09153414736
شماره مطب: 33431204
نظر دهید