دیابت در کودکان
دکتر رامین زارع، متخصص نوزادان، کودکان و نوجوانان در ارومیه در گفت‌وگو با سرویس سلامت باریش نیوز اظهار کرد : دیابت نوع۱ یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مزمن کودکان است. علت این بیماری تخریب سلول‌های بتا پانکراس و در نتیجه از بین رفتن تولید انسولین در بدن است. غالباً در کودکان تظاهر می‌کند ولی در 25 درصد موارد شروع بیماری در بالغین است.
وی به عوامل بروز این بیماری اشاره کرد و گفت : میزان بروز این بیماری بر اساس منطقه جغرافیایی، سن، جنس، سابقه‌ی خانوادگی و نژاد متفاوت است.بیشترین میزان بروز مربوط به دو گروه سنی 4 تا 6 سال و 10 تا 14 سالگی (مراحل اولیه بلوغ) است. 45 درصد موارد بروز مربوط به زیر 10 سال است .
با وجودی که غالب بیماری‌های خودایمنی در دختران شایع‌تر است ولی در مورد دیابت نوع یک تفاوتی بین دختر و پسر نیست.
همچنین افزود :عوامل ژنتیکی و محیطی در بروز بیماری دیابت نوع یک دخالت دارند، میزان بروز این بیماری در فامیل درجه یک افراد مبتلا نسبت به دیگران بیشتر ، بروز در افراد بدون سابقه‌ی خانوادگی 4.0 درصد، بروز در کودکان مادران مبتلا 1 تا 4 درصد، بروز در کودکان پدران مبتلا 3 تا 8 درصد ، بروز در کودکان پدران و مادران مبتلا 30 درصد ، بروز در برادران و خواهران کودک مبتلا 3 تا 6 درصد است، شانس بروز در کودکان دوقلوی غیر همسان، اگر یکی مبتلا باشد 8 درصد بوده و بروز در دوقلوهای یکسان، اگر یکی مبتلا باشد 30 تا 50 درصد است.
و همچنین عوامل محیطی: در افراد مستعد برخورد با یک یا چند عامل محیطی می‌تواند باعث شروع پاسخ‌های ایمنی شود که در نیتجه‌ی آن سلول‌های بتا تخریب شود.
اما این عوامل محیطی چه هستند؟ هنوز به طور دقیق نمی‌توان در مورد عوامل محیطی دخیل در بروز دیابت نوع یک اظهارنظر کرد ولی عواملی همچون عفونت‌های ویروسی به خصوص آنتی ویروس‌ها، واکسن‌ها ، رژیم غذایی بخصوص مصرف شیر گاو در ماه‌های اول تولد، وضعیت اقتصادی برای تغذیه مناسب، چاقی، کمبود ویتامین D، عوامل مربوط به قبل از تولد مانند سن مادر، سابقه‌ی مسمومیت حاملگی، زردی نوزادی و وزن کم در زمان تولد و تغییرات فصلی، میزان بروز بیماری در فصل‌های سرد سال نسبت به فصل‌های گرم بیشتر است. در بعضی مطالعات تغییرات فصلی در میزان بروز مشاهده نشده و در بعضی دیگر میزان بروز در فصل گرم بیشتر بوده است.
دکترزارع افزود این بیماری به سه صورت تظاهر می‌کند:شروع به صورت کلاسیک، شروع به صورت کتواسیدوز، شروع به صورت بیماری فاقد علامت .
1)نوع کلاسیک: این نوع شایع‌ترین فرم تظاهر بیماری است. علایم بیماری عبارتند از:
1. پرنوشی: زمانی که قند خون به 180 میلی‌گرم و یا بیشتر برسد به صورت پر ادراری تظاهر می‌کند. دفع قند (گلوکز) در ادرار باعث از دست دادن مقدار زیادی آب و املاح می‌شود و در ابتدا کودکی که شب‌ها برای ادرار بیدار نمی‌شد، بیدارمی شود در مواردی شب ادراری به وجود می‌آید. حتی در مورد شدید کودک در روز هم خود را خیس می‌کند.
2. پرنوشی: پر ادراری باعث از دست دادن مقدار زیادی آب و املاح می‌شود و در نتیجه حس تشنگی در فرد تحریک می‌شود و بیمار از دست دادن آب بدن را با خوردن مقدار زیادی آب جبران می‌کند.
3. کاهش وزن: به علت از دست رفتن مقدار زیادی از آب بدن و همچنین دفع مقدار زیادی از گلوکز، وزن بیمار پیوسته کاهش می‌یابد. به علت کمبود انسولین مقدار زیادی از چربی‌های بدن و پروتئین‌ها تخریب می‌شود تا در کبد صرف ساخته شدن قند شود. این قندهای اضافی در ادرار دفع خواهد شد. در ابتدا اشتها افزایش می‌یابد و فرد با پرخوری جبران از دست دادن مایعات و گلوکز را می‌کند. ولی با پیشرفت بیماری میزان از دست دادن بسیار بیشتر از میزان خوردن می‌شود و در نتیجه وزن پیوسته کاهش می‌یابد. در موارد دیابت پیشرفته و درمان نشده انباشت مواد کتونی و افزایش اسمولالیتی خون باعث بی‌اشتهایی و حتی تهوع و استفراغ می‌شود که به کاهش وزن بیشتری می‌انجامد.
از تظاهرات دیگر می‌توان به عفونت‌های قارچی تناسلی واطراف مقعد بخصوص در دختران اشاره کرد.
همچنین افزایش قند خون، ممکن است به اختلالات انکساری عدسی چشم منجر شده و اختلال در دید به وجود آورد. این اختلال دید موقتی است و با درمان دیابت بهبود می‌یابد.
2)کتواسیدوز دیابتی: دومین فرم شایع تظاهر بیماری است. علائم در ابتدا مانند فرم کلاسیک ولی بسیار شدیدتر است. علاوه بر پرنوشی، پرادراری و کاهش وزن علایمی همانند استشمام بوی استون از دهان، خواب‌آلودگی و بی‌حالی شدید نیز دیده می‌شود.
دیابت نوع یک در 35 درصد موارد به صورت کتواسیدوز دیابتی تظاهر می‌کند. در کودکان زیر 6 سال و در جوامع با وضعیت اقتصادی اجتماعی پایین میزان بروز به صورت کتواسیدوز بیشتر است.
کودکان مبتلا به کتواسیدوز دیابتی حتماً باید در بیمارستان بستری شوند و مورد مداوا قرار بگیرند.
3)شروع به صورت فاقد علامت، دیابت نوع یک در شیرخواران نادر است و غالباً دیابت این گروه سنی نوع یک نیست و معمولاً به علت اختلالات ژنتیکی که منجر به کاهش تولید انسولین می‌شود به وجود می‌آید.
کودکان با سن پایین بسیار مستعد از دست رفتن زیادی آب بدن هستند زیرا قادر به بدست آوردن مایعات برای جبران نیستند. به عبارت دیگر وابسته به مادر خود هستند و چنانچه مادر موضوع پرادراری شیرخوار را زود متوجه نشود و در صدد جبران تشنگی بر نیاید آب زیادی را از دست می‌دهند. در کودکان بزرگ‌تر خودشان قادر به نوشیدن و به دست آوردن مایعات هستند و بنابراین، شانس از دست دادن آب به صورت شدیددر آنها کمتر است. به همین علت دیابت در کودکان زیر 6 سال بیشتر به صورت کتواسیدوز تظاهر می‌کند. در اطفال زیر 2 سال عفونت‌های قارچی ناحیه پوشک می‌تواند یکی از علایم بالا بودن قند خون باشد.
متخصص کودکان در مورد تشخیص دیابت نوع یک گفت : تشخیص دیابت بر اساس یکی از 4 مورد زیر است:
1. قند پلاسمای ناشتا بیش یا مساوی 126 میلی‌گرم درصد در بیش از 2 بار آزمایش .ناشتا عبارتست از نخوردن غذا حداقل به مدت 8 ساعت.
2. قند خون در هر زمان از روز برابر یا بیش از 200 میلی‌گرم درصد در فردی که دارای علایم بیماری است.
3. قند خون برابر یا بیش از 200 میلی‌گرم درصد، 2 ساعت بعد از مصرف گلوکز به میزان g 75.1 به ازای هر کیلوگرم وزن (حداکثر 75 گرم). به این آزمایش تست تحمل گلوکزOGTT) ) گفته می‌شود.
تست تحمل گلوکز به ندرت در کودکان برای تشخیص دیابت نوع یک مورد استفاده قرار می‌گیرد زیرا غالباً میزان قند خون در این بیماران به صورت تصادفی بیش از 200 میلی‌گرم درصد است و نیاز به تست تحمل گلوکز وجود ندارد.
4. HbA1C بیش یا مساوی 5.6 درصد. از این تست غالباً برای تشخیص دیابت نوع 2 در بالغین استفاده می‌شود. باید توجه کرد HbA1C کمتر از 5.6 درصد تشخیص دیابت را کنار نمی‌گذارد. یعنی فرد ممکن است دیابتی باشد در عین حال HbA1C زیر 5.6 درصد داشته باشد.
وجود قند در ادرار (گلوکز اوری) به تنهایی ممکن است نشان‌دهنده دیابت نباشد. در زمانی که قند در ادرار مشاهده شود باید با آزمایش خون وجود بیماری دیابت را اثبات کرد. زیرا در بعضی بیماری‌های کلیوی اطفال، با قند خون طبیعی خون نیز ممکن است قند در ادرار مشاهده شود. بنابراین وجود قند در ادرار شک‌برانگیز است و اثباتی نیست.
آدرس و شماره تماس دکتر رامین زارع، متخصص نوزادان، کودکان و نوجوانان در ارومیه
ارومیه: خیابان حسنی، روبروی بیمارستان مهزاد، ساختمان لقمان ۳، طبقه 2
شماره تماس: 09153414736_33431204
نظر دهید