عوارض عمل سزارین؛ باید منتظر چه مشکلاتی باشید؟
اگر موقعیت کنترل شود و زیر نظر پزشک باشید، احتمال بروز این عوارض و مدیریتشان هم مقدور است و نباید نگران شوید. متخصص زنان و زایمان در مسیر پیش‌برد عمل، بی‌خطر و مشکل در کنارتان هستند. با این حال، در مقاله پیش رویتان از عوارض محتمل عمل سزارین گفته‌ایم. این جراحی با چه عوارض احتمالی برای مادر و نوزاد همراه است؟
عوارض عمل سزارین برای مادر چیست؟
در طول روز، زنان بسیاری در نقاط مختلف دنیا با عمل سزارین، نوزادشان را به دنیا می‌آورند. امکان بروز مشکل در این عمل وجود دارد اما نباید از آن بترسید و واهمه داشته باشید. در ادامه قصد داریم که عوارض احتمالی عمل را برایتان شرح بدهیم اما نه به این معنی که هر عملی به چنین مشکلاتی می‌انجامد. پس بدون ترس و نگرانی و فقط بابت بیشترکردن اطلاعاتتان به این عوارض نگاهی داشته باشید.
چسبندگی شکم و رحم
در طول جراحی سزارین، امکان دارد که پوشش داخلی رحم دچار آسیب یا عفونت شود. این عوامل در شکل‌گیری چسبندگی شکم و رحم نقش دارند. در واقع، ممکن است که چسبندگی میان دیواره‌های داخلی رحم به وجود بیاید.
عوارض روحی
بسیاری از زنان بعد از عمل سزارین، دچار مشکلات روحی می‌شوند. بعضی‌ها به خاطر اینکه نتوانسته‌اند، زایمان طبیعی را تجربه کنند به این وضعیت دچار می‌شوند. برخی هم در برقراری ارتباط با نوزاد دچار مشکل هستند.
در بیشتر موارد، بعد از تماس پوستی و در آغوش‌کشیدن نوزاد، مشکل حل می‌شود. بعضی از مادران هم مجبور به جراحی‌هایی می‌شوند که مانع از بارداری‌های بعدی هستند.
چنین چیزی با بروز عوارض روحی ناخوشایند همراه خواهد بود. اگر عوارض روحی عمل سزارین برای زنی پیش بیاید، باید حتماً به بهبود وضعیت روحی‌اش اهمیت بدهد. نزدیکان هم باید از او حمایت کنند و اگر لازم باشد، نیاز به مراجعه به مشاور هم وجود دارد.
عوارض بیهوشی
امکان دارد که مادران نسبت به داروهای بیهوشی هم عوارضی از خود نشان بدهند. این واکنش‌ها معمولاً در مواردی رخ می‌دهد که زایمان به طور فوری و اورژانسی انجام شده است. دلیل آن است که به خاطر فوریت عمل، درباره حساسیت‌زایی برخی داروهای بیهوشی به اندازه کافی آزمایش انجام نمی‌شود.
در نتیجه چنین چیزی، بدن مادر نسبت به بیهوشی واکنش‌های نامطلوبی نشان خواهد داد. چنین چیزی می‌تواند خطرناک باشد. به طور کلی، بیهوشی عمومی از حالت موضعی خطرناک‌تر است و عوارض بیشتری هم برای نوزاد و مادر به وجود می‌آورد.
دقت کنید که عوارض بیهوشی بیشتر در موارد اورژانسی رخ می‌دهد. البته امکان وقوع آنها در موارد برنامه‌ریزی‌شده هم موجود اما کمتر است. از عوارض بیهوشی سزارین باید به موارد زیر اشاره کنیم:
- سردرد شدید
- تاری دید
- اسهال
- حالت تهوع و استفراغ
- ضعف
- تب
- سرگیجه و غش
- ضربان قلب ضعیف
- مشکلات تنفسی
- رنگ‌پریدگی و زردی پوست
- ضعف مداوم
- تورم گلو
- درد کمر، پا و شکم
- کهیر، تورم یا لکه‌های پوستی
آسیب به اندام ها
در طول عمل سزارین از برش و تیغ جراحی استفاده می‌شود. برای همین، امکان بروز مشکلات و آسیب‌رساندن به اندام‌هایی مانند روده یا مثانه هم دور از انتظار نیست.
عفونت رحم و محل بخیه‌ها
رحم بعد از عمل سزارین در معرض عفونت قرار می‌گیرد. باکتری‌های طبیعی و بی‌خطر موجود در واژن می‌توانند به راحتی در رحم پخش شوند. در این صورت، امکان عفونت رحم به وجود می‌آید. این از عوارض کوتاه مدت عمل سزارین است.
از جمله عوارض عفونت رحم، دچارشدن به اندومتریت یا التهاب دیواره پوششی رحم است. به‌جای رحم، در بعضی از موارد هم زخم‌های برش‌های ایجادشده برای عمل سزارین عفونت می‌کنند. از عوارض دیگر عمل سزارین برای مادران باید به سپسیس (sepsis) یا گندخونی هم اشاره کنیم که التهابی در تمام نقاط بدن به وجود می‌آورد.
خونریزی
مقدار خونی که در طول زایمان طبیعی از دست می‌رود در حدود ۲ پیمانه یا ۵۰۰ سی‌سی است. خونی که با عمل سزارین از دست می‌رود، ۲ برابر این مقدار است.
رحم زنان بزرگ‌ترین منابع خون را در بدن دارد و زمانی که رگ‌های خونی بزرگ در سزارین بریده می‌شوند، جراح به دیواره رحم دسترسی پیدا می‌کند و نوزاد را از آنجا بیرون می‌آورد.
بیشتر زنان سالم می‌توانند خونریزی این فرایند را تحمل کنند اما اگر خونریزی بسیار شدید شود، امکان بروز مشکلات مختلف قوت می‌گیرد.
لخته‌شدن خون و آمبولی
یکی از عوارض عمل سزارین که واهمه زیادی از آن وجود دارد، لختگی خون در ناحیه لگن یا پاها است. امکان حرکت این لخته‌ها به سمت شش هم وجود دارد. اگر چنین چیزی ایجاد شود، آمبولی (embolism) رخ می‌دهد که عامل مرگ بسیاری از زنان در طول عمل سزارین است.
معمولاً لختگی خون ناشی از سزارین فقط باعت تورم و ایجاد درد در پاها می‌شود. بسیاری از زنان، پیش از رسیدن لخته به قلب متوجه وجودش می‌شوند. در صورت شناسایی به‌موقع لخته، مصرف داروهایی مانند وارفارین از بروز مشکل جلوگیری می‌کند.
این زنان بیشتر در معرض لختگی خون بعد از عمل سزارین هستند:
- زنانی که اضافه وزن دارند.
- عمل سخت و طولانی داشته‌اند.
- بعد از عمل استراحت طولانی‌مدتی داشته‌اند.
دوره نقاهت طولانی
بعد از زایمان به روش سزارین، مادر باید دست‌کم ۳ تا ۵ روز در بیمارستان بستری شود. این تعداد روز برای زمانی است که عوارض خاصی پیش نیامده باشد. اگر مشکلات دیگری هم رخ بدهد، نیاز به ماندن در بیمارستان بیشتر می‌شود و دوره نقاهت هم طولانی‌تر می‌شود.
هیسترکتومی اورژانسی
گاهی بعد از انجام عمل سزارین، نیاز به برداشتن رحم پیش می‌آید. در واقع، گاهی برای نجات جان مادر از عوارضی از عمل مانند خونریزی شدید، احتیاج به چنین کاری پیش می‌آید. احتمال انجام چنین کاری هم اندک است. زنانی که هیسترکتومی انجام می‌دهند، امکان بارداری در آینده را از دست خواهند داد.
مرگ مادر
امکان مرگ زنان با عمل سزارین بسیار اندک است اما گاهی برخی از عوارض دیگری که گفته شد، مانند عفونت باعث چنین نتیجه‌ای می‌شوند. در صورتی که رسیدگی‌های لازم درباره مشکلاتی نظیر عفونت یا لخته‌شدن خون در شش‌ها انجام نشود، مرگ بعید نخواهد بود.
گاهی هم خون زیادی از دست می‌رود و همین عامل موجب مرگ می‌شود. امکان وقوع تمام عوارض عمل سزارین با زایمان طبیعی هم وجود دارد اما احتمال وقوعشان در سزارین بیشتر است. با این حال، یادتان باشد که احتمال مرگ مادر در هر دو روش زایمان اندک است.
اختلال در زایمان‌های بعدی
بعضی از عوارض عمل سزارین مانند هسترکتومی مانع از آن می‌شوند که زن دوباره در آینده باردار شود. دلیل این عارضه هم زخم‌هایی است که در طول جراحی در بافت‌های بدن به وجود می‌آید.
در بعضی از موارد، این زخم‌ها در بخش‌هایی مانند رحم و مثانه ایجاد می‌شود. در نتیجه، زایمان‌های بعدی با خطر آسیب‌رساندن به این اعضا پیش خواهند رفت و عملاً غیرممکن می‌شوند.
به واسطه چنین عملی، دیواره رحم هم ضعیف می‌شود. با چنین وضعیتی، امکان زایمان طبیعی بعدی وجود نخواهد داشت یا زایمان خطرناک خواهد بود.
هرچند که بسیاری از زنان، بعد از عمل سزارین می‌توانند بدون هیچ مشکلی دوباره زایمان کنند اما گاهی، رحم در ناحیه برش‌خورده قبلی باز و پاره می‌شود. در چنین شرایطی به عمل سزارین دیگری نیاز است تا طی آن از مادر و نوزاد محافظت شود.
عوارض عمل سزارین برای نوزاد چیست؟
فقط مادر نیست که می‌تواند دچار عوارض عمل سزارین شود. امکان وقوع مشکلاتی برای نوزاد هم وجود دارد. در ادامه به تعدادی از این عوارض اشاره می‌کنیم:
خطر TTN یا تاکی پنه گذرای نوزاد
بعضی از نوزادان بعد از تولد سریع‌تر و سخت‌تر نفس می‌کشند. به این مشکل تاکی پنه می‌گویند و کودکان زاده‌شده با عمل سزارین، بیشتر در معرض دچارشدن به این تندنفسی هستند.
بریدگی کودک ناشی از ابزارهای جراحی
همان‌طور که امکان ایجاد جراحت در اعضای بدن مادر در عمل سزارین وجود دارد، امکان آسیب‌دیدگی نوزاد هم دور از ذهن نیست. ممکن است که در طول عمل، به بدن نوزاد جراحت‌هایی وارد شود.
مشکلات تنفسی
بعضی از کودکانی که با روش سزارین به دنیا می‌آیند، دچار مشکلات تنفسی هستند و باید تحت مراقبت قرار بگیرند تا وضعیت باثبات پیدا کنند.
نمرات پایین آپگار (Apgar)
زمانی که نوزاد به دنیا می‌آید، شاخص‌های سلامت او بررسی می‌شود و با نمره‌ای موسوم به آپگار به او امتیاز داده می‌شود. طیف نمرات از ۱ تا ۱۰ هستند و وضعیت سلامت، قلب و ماهیچه‌ها و… را در کودک ارزیابی می‌کنند. اگر نمره آپگار نوزاد زیر ۷ باشد، یعنی نیازمند مراقبت پزشکی است. یکی از عوارض عمل سزارین هم نمرات پایین آپگار بچه‌هایی است که به این شیوه به دنیا می‌آیند.
تولد زودرس در صورت زایمان زودهنگام
در بعضی از موارد، نیاز به زایمان فوری و زودتر از موعد پیش می‌آید. در نتیجه کودکان نارس با عمل سزارین به دنیا می‌آیند. امکان دارد که سنین جنین هم به درستی تخمین زده نشده باشد و این هم عاملی است که تولد نوزاد به روش سزارین را جلوتر از موعد می‌کند.
کم خونی نوزاد
آمارها نشان می‌دهند که نوزادانی که با عمل سزارین به دنیا می‌آیند، بیشتر در معرض کم‌خونی قرار دارند. کم‌خونی مشکلی جدی است و می‌تواند عوارض ناخوشایندی به همراه داشته باشد. این مشکل از عوارض بلند مدت عمل سزارین برای بچه‌ها محسوب می‌شود.
فشارخون ریوی
فشار خون بالای ریوی باعث می‌شود که اکسیژن کافی به نوزاد نرسد. این مورد هم از عوارض زایمان به روش سزارین است. در واقع، مرحله گذر جنین به نوزاد در برخی از عمل‌های سزارین به خوبی انجام نمی‌شود و مشکلاتی از جمله فشار خون ریوی قوت می‌گیرند.
با عوارض عمل سزارین آشنا باشید اما نترسید
یادتان باشد که هر عمل جراحی همراه با عوارضی احتمالی است. امکان دارد که موارد نام‌برده‌شده در این مقاله هم برای بعضی از افراد رخ بدهند. با این حال، در بسیاری از مواقع، مشکل خاصی بعد از زایمان به روش سزارین، نوزاد و مادر را تهدید نمی‌کند.با دریافت م
با بهترین پزشک‌ها در ارتباط باشید و بابت فرایند زایمان نگرانی به خودتان راه ندهید. اگر پرسش دیگری هم درباره این موضوع دارید، حتماً ما را در جریان بگذارید.
آدرس و شماره تماس دکتر میترا حبیب زاده، متخصص، جراح زنان، زایمان و نازایی در ارومیه
ارومیه: خیابان حسنی، روبروی بیمارستان کوثر، ساختمان لقمان 3، طبقه 3، واحد 5
شماره تماس: 09153414736
شماره مطب: 33431204
نظر دهید