سرخک چیست و چه عواملی دارد؟
سرخک از طریق تنفس منتقل می‌شود، به شدت واگیردار است و با علائم تب، سرفه، آبریزش بینی و راش پوستی در نقاط مختلف بدن همراه است؛ واکسیناسیون نقش مهمی در کاهش شیوع سرخک دارد.
رامین زارع، متخصص نوزادان، کودکان و نوجوانان در ارومیه در گفت‌وگو با سرویس سلامت باریش نیوز اظهار کرد: سرخک یا سرخجه یک عفونت ویروسی است که از دستگاه تنفسی شروع می‌شود. علیرغم در دسترس بودن واکسن موثر یا ایمن، هنوز هم یکی از علل مهم مرگ و میر در سراسر جهان است. بر اساس گزارش منبع معتبر سازمان بهداشت جهانی (WHO) در سال 2017 حدود 110000 مرگ و میر جهانی ناشی از سرخک وجود داشت که بیشتر آنها در کودکان زیر 5 سال بودند. موارد سرخک نیز طی سال‌های اخیر افزایش یافته است.
وی افزود: علائم سرخک معمولا برای اولین بار در عرض 10 تا 12 روز پس از قرار گرفتن در معرض ویروس ظاهر می‌شود. آنها عبارتند از:
- سرفه
- تب
- آبریزش بینی
- چشم‌های قرمز
- گلو درد
- لکه‌های سفید داخل دهان
زارع ادامه داد: بثورات پوستی گسترده نشانه کلاسیک سرخک است. این بثورات می‌تواند تا 7 روز ادامه داشته باشد و به طور کلی در عرض 14 روز پس از قرارگرفتن در معرض ویروس ظاهر می‌شود. معمولا روی سر ایجاد می‌شود و به آرامی به سایر قسمت‌های بدن گسترش می‌یابد. سرخک در اثر عفونت با ویروسی از خانواده پارامیکسو ویروس ایجاد می‌شود. هنگامی که شما آلوده شدید، ویروس به سلول‌های میزبان حمله می‌کند و از اجزای سلولی برای تکمیل چرخه زندگی خود استفاده می‌کند. ویروس سرخک ابتدا مجاری تنفسی را آلوده می‌کند. با این حال، در نهایت از طریق جریان خون به سایر قسمت‌های بدن سرایت می‌کند.
وی گفت: بیشتر مرگ و میرهای ناشی از سرخک ناشی از عوارض مرتبط با این بیماری است. عوارض جدی در کودکان زیر 5 سال یا بزرگسالان بالای 30 سال شایع‌تر است. جدی‌ترین عوارض شامل کوری، آنسفالیت (عفونتی که موجب تورم مغز می‌گردد)، اسهال شدید و کم آبی بدن، عفونت گوش یا دستگاه تنفسی شدید است. عفونت‌هایی مانند ذات الریه سرخک شدید در میان کودکان کم تغذیه، به ویژه آن‌هایی که ویتامین A کافی ندارند، یا سیستم ایمنی آنها در اثر سایر بیماری‌ها ضعیف شده‌اند، بیشتر است. تقریبا 30 درصد از افراد مبتلا به سرخک یک یا چند عارضه را تجربه می‌کنند. سرخک می‌تواند منجر به عوارض تهدیدکننده زندگی، مانند ذات الریه و التهاب مغز (آنسفالیت) شود.
آیا سرخک در هوا منتقل می‌شود؟
سرخک می‌تواند از طریق هوا، از طریق قطرات تنفسی و ذرات ریز آئروسل پخش شود. یک فرد مبتلا می‌تواند هنگام سرفه و عطسه ویروس را در هوا منتشر کند. این ذرات تنفسی می‌تواند روی سطوح و اشیا نیز بنشینند. اگر با یک وسیله آلوده مانند دستگیره در تماس بگیرید سپس صورت، بینی یا دهان خود را لمس کنید، می‌توانید آلوده شوید. ویروس سرخک می‌تواند بیش از آنچه که فکر می‌کنید در خارج از بدن زندگی کند. در واقع می‌تواند تا دو ساعت در هوا یا روی سطح عفونی بماند.
آیا سرخک مسری است؟
سرخک بسیار مسری است. این بدان معناست که عفونت می‌تواند به راحتی از فردی به فرد دیگر سرایت کند. فرد مستعدی که در معرض ویروس سرخک قرار دارد، 90 درصد احتمال دارد که مبتلا شود. علاوه بر این، یک فرد آلوده می‌تواند ویروس را به هرجایی بین 9 تا 18 فرد مستعد گسترش دهد. فردی که سرخک دارد می‌تواند ویروس را به دیگران منتقل کند حتی قبل از اینکه بداند به آن مبتلا شده است. یک فرد آلوده به مدت چهار روز قبل از ظاهر شدن بثورات مشخصه مسری است. پس از ظاهر شدن بثورات، آنها همچنان تا چهار روز دیگر مسری هستند. عامل خطر اصلی ابتلا به سرخک واکسینه نشدن است. علاوه بر این، برخی از گروه‌ها از جمله کودکان خردسال، افراد با سیستم ایمنی ضعیف و زنان باردار در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به عوارض عفونت سرخک هستند.
تشخیص سرخک
اگر مشکوک هستید که به سرخک مبتلا شده‌اید یا در تماس با فرد مبتلا به سرخک بوده‌اید، فورا به پزشک مراجعه نمایید. آنها می‌توانند شما را ارزیابی کنند و به شما راهنمایی کنند که کجا باید معاینه شوید و یا چه آزمایشی انجام دهید تا تشخیص دهند که آیا عفونت دارید یا خیر؟ پزشکان می‌توانند سرخک را با بررسی بثورات پوستی و بررسی علائم مشخصه بیماری مانند لکه‌های سفید در دهان، تب، سرفه و گلو درد تایید کنند. اگر بر اساس سابقه یا مشاهدات شما مشکوک به سرخک باشند، پزشک شما آزمایش خون را بررسی ویروس سرخک تجویز می‌کند.
درمان سرخک
هیچ درمان خاصی برای سرخک وجود ندارد. برخلاف عفونت‌های باکتریایی، عفونت‌های ویروسی به آنتی بیوتیک‌ها حساس نیستند. ویروس و علائم معمولا در دو یا سه هفته ناپدید شود. پزشک ممکن است موارد زیر را برای کمک به بهبودی توصیه کند:
- استامینوفن یا ایبوپروفن برای کاهش تب
- برای کمک به تقویت سیستم ایمنی بدن خود استراحت کنید
- مایعات فراوان مصرف کنید
- تسکین سرفه و گلو درد
- مکمل‌های ویتامین A
سرخک در بزگسالان
اگرچه اغلب با بیماری دوران کودکی همراه است، بزرگسالان نیز ممکن است به سرخک مبتلا شوند. افرادی که واکسینه نشده‌اند در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این بیماری هستند. باتوجه به منبع مورد اعتماد مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC)، عوارض جدی نه تنها در کودکان خردسال، بلکه در بزرگسالان بالای 20 سال نیز شایع است. این عوارض می‌تواند شامل موردی مثل ذات الریه، آنسفالیت و نابینایی باشد. اگر بزرگسالی هستید که واکسینه نشده یا از وضعیت واکسیناسیون خود مطمئن نیستید، بایست برای دریافت واکسن به پزشک مراجعه کنید. حداقل یک دوز از واکسن برالی بزرگسالان واکسینه نشده ضروری می‌باشد.
سرخک در نوزادان
واکسن سرخک به کودکان تا سن 12 ماهگی داده نمی‌شود. قبل از دریافت اولین دوز واکسن زمانی است که بیستر در معرض اتلا به ویروس سرخک هستند. نوزادان از طریق ایمنی غیر فعال که از مادر به کودک از طریق جفت و در طول شیردهی منتقل می‌شود، از سرخک محافظت می‌شود. با این حال، یک منبع معتبر تحقیقاتی نشان داده است که این ایمنی می‌تواند در کمتر از 5/2 ماه پس از تولد یا زمانی که شیردهی قطع شود، از بین می‌رود. کودکان زیر 5 سال بیشتر در معرض عوارض ناشی از سرخک هستند. این موارد می‌تواند شامل ذات الریه، آنسفالیت و عفونت گوش باشند که می‌تواند منجربه کاهش شنوایی شود.
دوره کمون برای سرخک
دوره نهفتگی یک بیماری عفونی زمانی است که بین قرار گرفتن در معرض تا زمانی که علائم ایجاد شود، می‌گذرد. دوره کمون سرخک بین 10 تا 14 روز است. پس از دوره کمون اولیه، ممکن است علائم غیراختصاصی مانند تب، سرفه و آبریزش بینی را تجربه کنید. بثورات پوستی چند روز بعد ظاهر می‌شوند. مهم است که به خاطر داشته باشید که عفونت به مدت چهار روز قبل از ایجاد بثورات به دیگران منتقل می‌شود. اگر فکر می‌کنید در معرض سرخک قرار گرفته‌اید و واکسینه نشده‌اید، باید در اسرع وقت با پزشک خود تماس بگیرید.
واکسیناسیون سرخک
واکسن زدن بهترین راه برای پیشگیری از سرخک است. دو دوز واکسن سرخک 97 درصد در پیشگیری از عفونت سرخک موثر است. عوارض جانبی واکسیناسیون معمولا خفیف است و بعد از چند روز ناپدید می‌شود. آنها می‌توانند شامل مواردی مانند تب و بثورات خفیف باشند. در موارد نادر، واکسن با تعداد کم پلاکت‌ها یا تشنج مرتبط است. اکثر کودکان و بزرگسالانی که واکسن سرخک دریافت می‌کنند عوارض جانبی را تجربه نمی‌کنند. برخی معتقدند که واکسن سرخک می‌تواند باعث اوتیسم در کودکان شود در نتیجه حجم زیادی از مطالعه به این موضوع در طول سالیان متمادی اختصاص داده شده است. این تحقیق نشان داده است که هیچ ارتباطی بین واکسن و اوتیسم وجود ندارد. واکسیناسیون فقط برای محافظت از شما و خانواده شما مهم نیست؛ همچنین برای محافظت از افرادی که نمی‌توانند واکسینه شوند، مهم است. هنگامی که افراد بیشتری علیه یک بیماری واکسینه می‌شوند، احتمال کمتری وجود دارد که در بین جمعیت پخش شود.
اگر به سرخک مبتلا هستید:
از محل کار یا مدرسه و سایر مکان‌های عمومی تا زمانی که مسری نباشید در خانه بمانید. این چهار روز پس از اولین بروز بثورات سرخک است. از تماس با افرادی که ممکن است در برابر عفونت آسیب‌پذیر باشند، مانند نوزادان و افراد دارای نقص ایمنی خودداری کنید. در سرفه یا عطسه، بینی و دهان خود را بپوشانید. تمام دستمال‌های استفاده شده را فورا دور بیندازید. حتما دست‌های خود را به طور مکرر بشویید و سطوح یا اشیایی را که مکرر با آنها تماس دارید را ضد عفونی کنید.
سرخک در دوران بارداری
زنان بارداری که که در برابر سرخک مصونیت ندارند باید مراقب باشند که در دوران بارداری خود در معرض قرار نگیرند. ابتلا به سرخک در دوران بارداری می‌تواند اثرات منفی قابل توجهی بر سلامت مادر و جنین داشته باشد. زنان باردار در معرض افزایش خطر عوارض سرخک مانند ذات‌الریه هستند. علاوه بر این، ابتلا به سرخک در دوران بارداری می‌تواند منجر به عوارض بارداری زیر شود:
- سقط جنین
- زایمان زودرس
- وزن کم هنگام تولد
- مرده‌زایی
سرخک همچنین می‌تواند از مادر به کودک منتقل شود اگر مادر مبتلا به سرخک نزدیک به زایمان باشد. به این بیماری سرخک مادرزادی می‌گویند. نوزادان مبتلا به سرخک مادرزادی پس از تولد دچار بثورات پوستی می‌شوند یا مدت کوتاهی پس از آن بروز می‌کند. آنها در معرض خطر افزایش عوارض هستند، که می‌توانند تهدید کننده زندگی باشند. اگر باردار هستید و نسبت به سرخک مصونیت ندارند و مشکوک هستید که در معرض ابتلا به این بیماری قرار گرفته‌اید، باید فورا با پزشک خود تماس بگیرید.
آدرس و شماره تماس دکتر رامین زارع، متخصص نوزادان، کودکان و نوجوانان در ارومیه
ارومیه، خیابان حسنی، روبروی بیمارستان مهزاد، ساختمان لقمان ۳، طبقه 3 واحد5
شماره تماس: 09144884001_33431204
نظر دهید