شب چله یا شب یلدا؟
نخستین روز زمستان تا دهم بهمن‌ماه را چله‌ی بزرگ و دهم بهمن تا پایان ماه را چله‌ی کوچک می‌نامیدند، پس از سپری شدن چله‌ی بزرگ و کوچک جشن سده بر پا میشود.
به گزارش سرویس فرهنگی باریش نیوز، درباره ریشه و خاستگاه آیین "شب یلدا" یا به گفته دیگر "شب چله" سخنانی با شباهت‌ها و تفاوت‌هایی با یکدیگر گفته شده است که این یادداشت میخواهد به گونه‌ای کوتاه به آن‌ها بپردازد.
"یلدا" واژه‌ای است سُریانی به معنای زایش و تولد.
در باور گذشتگان در این شب فرشته خوبی و فرشته بدی با یکدیگر به نبرد می‌پردازند و پس از پیروزی فرشته خوبی، خورشید به عنوان نماد روشنایی آشکار میشود و جهانیان رو از شکست تاریکی آگاه میسازد.
البته به گمان بسیار رویدادی که باعث "یلدا" نامیده شدن این آیین شد، همزمانی این شب با زاده شدن حضرت مسیح بود؛ چون یلدا واژه‌ای ایرانی نیست.
چنانچه سنایی میگوید:
به صاحب دولتی پیوند اگر نامی همی جویی
که از پیوند با عیسی چنان معروف شد یلدا
ولی این آیین را با نام دیگری نیز میشناسیم؛ شب چله!
"چله" کوتاه‌شده واژه پارسی "چهله" است به معنای بازه‌ای چهل روزه.
پدران و مادران ما در جای‌جای این سرزمین کهن، زمستان را به دو بازه‌ی زمانی بلند و کوتاه بخش‌بندی میکرده‌اند.
نخستین روز زمستان تا دهم بهمن‌ماه را چله‌ی بزرگ و دهم بهمن تا پایان ماه را چله‌ی کوچک می‌نامیدند.
پس از سپری شدن چله‌ی بزرگ و کوچک جشن سده بر پا میشود.
مفهوم گذراندن این شب به عنوان بلند‌ترین شب سال، از دیدگاه ایرانیان باستان به پیروزی فریدون در ۶۰۰۰ سال پیش و پایان بخشیدن به ستم هزارساله بابلی‌ها که در شاهنامه به آن پرداخته شده بازمیگردد. فرمانروایی فریدون همزمان است با آغاز آیین مهرپرستی یا میترا
یعنی به دیگر سخن هر اندازه تاریکی و ستم طولانی باشد، نابود شدنی است همچنان که درازترین شب سال نیز سرانجام با برآمدن خورشید به پایان می‌رسد.
از این روی و با توجه به دیرینگی این مفاهیم در فرهنگ ایرانی درمی‌یابیم که شایسته است این آیین باستانی را همانگونه که در جای‌جای سرزمین پهناورمان مینامند، چله بنامیم نه یلدا؛ چون هم واژه یلدا و هم پیشینه نامگذاری آن ارتباطی به فرهنگ کهن ایرانی‌مان ندارد.
نظر دهید